Psychotraumatologia – czym jest i kiedy warto skorzystać z pomocy psychotraumatologa

Psychotraumatologia to stosunkowo młoda gałąź nauk psychologicznych, zajmująca się badaniem wpływu doświadczeń traumatycznych na psychikę człowieka oraz opracowywaniem skutecznych metod ich leczenia. Choć trauma towarzyszy ludzkości od zarania dziejów, dopiero w ostatnich dekadach udało się dokładnie przeanalizować jej mechanizmy oraz wypracować efektywne sposoby terapii. Osoby, które doświadczyły ekstremalnie stresujących sytuacji, takich jak wypadki, przemoc, wojna czy utrata bliskiej osoby, mogą zmagać się z długotrwałymi skutkami psychicznymi i fizjologicznymi. Właśnie tutaj z pomocą przychodzi psychotraumatolog, specjalista w zakresie diagnozy i terapii traumy.

Psychotraumatologia – nowa dziedzina nauki o traumie

Psychotraumatologia to interdyscyplinarna dziedzina, łącząca elementy psychologii, psychiatrii, neurobiologii i medycyny. Jej celem jest zrozumienie wpływu ekstremalnych przeżyć na psychikę oraz opracowanie skutecznych metod terapeutycznych dla osób, które doświadczyły traumy.

Każde doświadczenie traumatyczne, takie jak klęska żywiołowa, przemoc, wojna czy tragiczny wypadek, może prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu jednostki. Objawy mogą obejmować zarówno zaburzenia emocjonalne (np. depresja, lęki, ataki paniki), jak i somatyczne (np. bezsenność, bóle głowy, problemy trawienne).

Wyodrębnienie psychotraumatologii jako samodzielnej dziedziny nauki było możliwe dzięki dynamicznemu rozwojowi badań nad mechanizmami stresu pourazowego. Kluczowe znaczenie miały odkrycia w zakresie neurobiologii, które pozwoliły lepiej zrozumieć, jak doświadczenia ekstremalnego stresu wpływają na układ nerwowy. Dzięki temu możliwe stało się opracowanie terapii, które pomagają pacjentom skutecznie przetwarzać i integrować trudne wspomnienia, tak aby nie rzutowały one negatywnie na ich codzienne życie.

Specjaliści zajmujący się psychotraumatologią pracują nie tylko z osobami indywidualnymi, ale także z grupami narażonymi na silne doświadczenia traumatyczne, takimi jak żołnierze powracający z misji, ofiary przemocy domowej czy uczestnicy katastrof.

Czym zajmuje się psychotraumatolog?

Psychotraumatolog to specjalista, który pomaga osobom cierpiącym na skutki traumy, wspierając ich w procesie odzyskiwania równowagi psychicznej i emocjonalnej. Może nim zostać psycholog, psychoterapeuta, psychiatra lub pedagog, który ukończył dodatkowe szkolenie z zakresu psychotraumatologii. Jego zadaniem jest nie tylko diagnoza i terapia, ale także psychoedukacja oraz wsparcie pacjenta w codziennym funkcjonowaniu.

Psychotraumatolog zajmuje się:

• diagnozowaniem zespołu stresu pourazowego (PTSD) oraz innych zaburzeń związanych z traumą,
• prowadzeniem terapii indywidualnej i grupowej,
• wspieraniem pacjentów w procesie przetwarzania trudnych wspomnień,
• edukacją na temat mechanizmów działania traumy i metod radzenia sobie z jej skutkami,
• pomocą w budowaniu strategii zapobiegania nawrotom objawów.

Jego praca opiera się na podejściu holistycznym – oznacza to, że nie skupia się jedynie na objawach, ale stara się dotrzeć do źródeł problemu i pomóc pacjentowi w pełnym przepracowaniu przeżytej traumy.

Metody stosowane w terapii obejmują różne podejścia psychoterapeutyczne, takie jak:

• terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga pacjentom w zmianie destrukcyjnych schematów myślenia i zachowania,
• terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – skuteczna metoda przetwarzania traumatycznych wspomnień poprzez odpowiednią stymulację mózgu,
• techniki relaksacyjne i oddechowe – wspomagające regulację emocji i redukcję objawów stresowych,
• terapia schematów – ukierunkowana na głęboką pracę nad podświadomymi wzorcami myślenia, które mogą podtrzymywać skutki traumy.

Specjalista może również współpracować z innymi profesjonalistami, takimi jak psychiatrzy, neurolodzy czy terapeuci zajęciowi, aby zapewnić pacjentowi kompleksową opiekę. Jego rola nie kończy się jednak na terapii – często prowadzi on także działania edukacyjne, szkoleniowe i profilaktyczne, pomagając osobom z otoczenia pacjenta lepiej zrozumieć problematykę traumy i jej skutków.

Po czym poznać, że potrzebujesz terapii traumy?

Nie każda osoba, która przeżyła traumę, od razu zdaje sobie sprawę z jej długofalowych skutków. Często objawy pojawiają się z opóźnieniem – mogą wystąpić nawet po kilku miesiącach lub latach od zdarzenia. Dlatego warto zwrócić uwagę na sygnały, które mogą wskazywać na konieczność konsultacji z psychotraumatologiem.

Najczęstsze objawy sugerujące konieczność terapii traumy:

• Nawracające myśli o traumie – mimowolne przypominanie sobie zdarzenia, jego fragmentów lub odczuwanie silnych emocji związanych z przeszłością.
• Koszmary senne i bezsenność – problemy ze snem, częste budzenie się w nocy, trudności z zasypianiem, nocne lęki.
• Lęk i napięcie – chroniczne uczucie zagrożenia, nadmierna czujność, trudności w odprężeniu się.
• Unikanie miejsc, osób i sytuacji przypominających o traumie – np. osoba, która przeżyła wypadek samochodowy, unika jazdy autem lub dróg, na których doszło do zdarzenia.
• Zaburzenia emocjonalne – drażliwość, wybuchy gniewu, poczucie winy, wstydu lub odrętwienia emocjonalnego.
• Problemy z koncentracją i pamięcią – trudności w skupieniu uwagi, zapominanie codziennych rzeczy, dezorientacja.
• Objawy psychosomatyczne – przewlekłe bóle głowy, bóle brzucha, napięcie mięśniowe, przyspieszone bicie serca, duszności.
• Zachowania autodestrukcyjne – nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych, skłonność do ryzykownych zachowań.
• Problemy w relacjach interpersonalnych – wycofanie społeczne, trudności w nawiązywaniu bliskich więzi, brak zaufania do ludzi.

Jeżeli kilka z powyższych objawów utrzymuje się przez ponad miesiąc i wpływa na jakość życia, warto skorzystać z pomocy psychotraumatologa. Nieprzepracowana trauma może prowadzić do rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD), depresji, zaburzeń lękowych, a nawet poważniejszych problemów zdrowotnych.

Jak wygląda psychoterapia traumy i jakie są jej efekty?

Terapia prowadzona przez psychotraumatologa ma na celu stopniowe przepracowanie bolesnych wspomnień i naukę zdrowych strategii radzenia sobie z ich konsekwencjami. Leczenie może przebiegać na różne sposoby, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta i specyfiki jego traumy.

Etapy psychoterapii traumy:

1. Diagnoza i analiza objawów

   • Pierwsze spotkania mają na celu określenie skali problemu, zebranie wywiadu psychologicznego oraz ustalenie celów terapii.
   • Psychotraumatolog analizuje, jak przeszłe doświadczenia wpływają na obecne funkcjonowanie pacjenta.

2. Psychoedukacja

   • Pacjent dowiaduje się, jak działa mechanizm traumy, jak wpływa ona na mózg i ciało oraz jakie reakcje są naturalne po trudnych przeżyciach.
   • Zrozumienie własnych objawów pomaga w lepszym radzeniu sobie z nimi.

3. Praca nad przetwarzaniem traumy

   • Proces konfrontacji z traumatycznymi wspomnieniami może odbywać się poprzez różne techniki terapeutyczne:
     • Terapia EMDR – odwrażliwianie i przetwarzanie traumy za pomocą stymulacji ruchu gałek ocznych.
     • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – nauka zmiany destrukcyjnych schematów myślenia i zachowania.
     • Techniki relaksacyjne i oddechowe – pomagające w redukcji lęku i napięcia.
     • Terapia schematów – praca nad głęboko zakorzenionymi wzorcami myślowymi wynikającymi z traumy.

4. Odbudowa poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji emocjonalnej

   • W miarę postępów terapii pacjent zaczyna odzyskiwać kontrolę nad swoim życiem i emocjami.
   • Ważnym elementem jest nauka skutecznych strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i budowanie odporności psychicznej.

Psychoterapia traumy to długi, ale niezwykle ważny proces, który pozwala pacjentom odzyskać kontrolę nad własnym życiem i stopniowo uwolnić się od ciężaru przeszłości.

Więcej na ten temat: hipnoterapeuta Wrocław.

[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.